KİTABIN ÖZETİ
Geniş devlet tecrübesi ve özellikle dış politikadaki birikimleri ile politik hayatımızın müstesna isimlerinden biri olan Kamran İNAN, bu kitapta, dış politika hakkında tecrübe ile edindiği şahsî görüşlerin derlenmesinden ibarettir. İnan, cumhuriyet dönemi dış politikasının ana hatlarını ortaya koymaya çalışmıştır.
Kitabın ilk bölümünde dış politika ile diplomasinin tanımı yapılmış, diplomasinin tarihsel gelişimi açıklanmış, ikili diplomasi ile çok taraflı diplomasi arasındaki farklar ortaya konmuştur. İnan, dış politikanın hareket noktasının milli menfaatler olduğunu, hedefinin ise barışın korunması, yabancı devletlerle iyi ilişki ve iş birliğinin geliştirilmesi olduğunu açıklamıştır.
Bir memleketin dış politikasını oluşturan, yönlendiren faktörlerin çeşitli olduğunu, bunların içinde değişmeyen ve değişen faktörler bulunduğunu belirtmiştir. Değişmeyen faktörlerin başında vatan gelir. Oturulan toprakların dünya siyasî coğrafyasındaki yeri dış politikayı şekillendirmede önemli ve değişmeyen bir faktördür.
Dış politikamızdaki devamlı diğer bir faktör de komşularımızdır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla komşularımızın sayısı daha da artmıştır. İnan bu bölümde komşularımızın hedeflerine de kısaca değinmektedir.
Dış politika ve savunmamızı şekillendiren bir diğer faktör de istikrarsızlıklarıyla tanınan Balkanlar ve Orta Doğu arasında bulunmamızdır. Tarih, kültür, dil, din ve etnik yakınlık dış politika hedeflerinin tespitinde önemli rol oynamaktadır.
Dış politikayı yönlendiren diğer bir faktör de rejimin şeklidir. Türkiye 1950'de demokrasiye geçmekle demokratik memleketler ailesine ve bunların kendi aralarında geliştirdiği kuruluşlara katılmıştır.
Dış politikada gittikçe öncelik ve ağırlık kazanan diğer bir faktör de ekonomik menfaat ve ilişkilerdir. Ekonomik menfaat, dış politikanın savunmadan sonra gelen hedefidir. İnan, bu konuda GATT çalışma grubundaki tecrübelerini anlatmaktadır.
İnan, dış politikanın diğer önemli bir aracının da kamuoyu olduğunu vurgulamaktadır. Bu faktör son senelerde artan bir önem kazanmakta ve demokratik memleketlerde ön planda gelmektedir. Bir meselenin kamuoyuna mal edilmesi, desteğinin sağlanması, dışarıda kabul görme, etkili olma imkânını artırır.
Dış politikanın diğer önemli bir faktörü ve kuvvet kaynağ0ı ise millî dayanışma, birlik ve beraberliktir. Bu alanda zaafı bulunan veya zaaf gösteren memleketlerin dış politikası ürkek ve başarısız olur. İnan bu bölümde ayrıca sağlıklı bilgi sahibi olmanın ve istihbarat faaliyetlerinin önemine değinmiştir. Bu konuda İsrail'in başarısından ve ülkemizde ki örneklerden bahsetmiştir.
Yazar kitabın geri kalan bölümünde dış politika ile iç politikanın ilişkisinden, politika tespitinden, devlet adamlarının seviyesinin dış politikada oynadığı rolden bahsetmiştir. Dış politikanın millî hedeflere göre tespit edildiğini ve uygulandığını vurgulamaktadır. Aktif ve pasif millî hedefler vardır. Yazar, bu hedefleri açıklamaktadır.
Kitabın son bölümünde İnan, Türk dış politikası üzerine yoğunlaşmıştır. Türk dış politikasının bir imparatorluk dönemi, bir de Cumhuriyet dönemi olduğunu söylemekte, imparatorluk dönemi dış politikasının daha ziyade tarihçilerin sahasına girdiğini söyleyerek Cumhuriyet dönemi dış politikasına eğilmektedir.
İnan, Cumhuriyet dönemi dış politikasını Atatürk dönemi dış politikası, Atatürk sonrası politika, 2 nci Dünya Savaşı dış politikası ve 2 nci Dünya Savaşı sonrası Türk dış politikası diye bölümlere ayırmış ve örnekler vererek incelemiştir.
Atatürk dönemi dış politikasının çok başarılı olduğunu, bu dönemin aktif, dinamik dış politika dönemi olduğunu, Atatürk'ten sonra Türk diplomasisinin pasif döneminin başladığını, 2 nci Dünya Savaşı sırasında Türkiye'nin tarafsızlık politikasını belirlediğini, baskı ve zorluklara rağmen bu tutumu muhafaza ettiğini söylemiştir.
2 nci Dünya Savaşı sonrası politikada, Türkiye'nin NATO'ya üyeliği ve NATO'daki tecrübeleri detaylı olarak açıklanmıştır. Yazar, Kıbrıs ve Avrupa Birliği ile olan ilişkillerimize de detaylı olarak değinmiştir.
İnan, kitabın sonuç bölümünde yeni dünya düzeninde Türkiye'nin nasıl bir dış politika takip etmesi gerektiği konusunda görüşlerini bildirmiştir.
Ele aldığı konular itibariyle önem taşıyan bu kitap, rahat okunan bir sohbet üslubu ile kaleme alınmış ve okuyucuların dış politika konusunda ufuklarını açmak ümidiyle okuyuculara sunulmuştur.